Jesteś tutaj
Wojnowice
Wieś jest położona na Wysoczynie Średzkiej, ok. 23 km na zachód od Wrocławia.
Po raz pierwszy Wojnowice wymieniono w kronikach z 1291 r. W 1351 cesarz Karol V nadał wieś rycerzowi Johannowi Skopp. Pięćdziesiąt osiem lat później właścicielem wsi był Nicolas von Wohnwitz, który przekazał prawa do istniejącego już wówczas zamku Franzowi von Schellendorf. Od 1435 właścicielami majątku był rycerski ród von Kickow, który wymarł w 1511. Nabywcą dóbr wojnowickich został niemiecki uczony i tworzący w łacinie poeta Achatius Haunold, który już dwa lata później odsprzedał je Nicolausowi von Schebitz. Nowy nabywca przebudował całkowicie zamek. W 1544 właścicielką wsi została Lukrecja Boner, córka możnego lekarza z Wrocławia, jej dwaj mężowie również przebudowywali budowlę. W 1576 ród Bonerów sprzedaje majątek potomkom dawnych właścicieli, von Schenitzom. Czternaście lat później sytuacja się odwraca i odkupującymi są potomkowie Bonerów, ale gospodarują tutaj tylko jedenaście lat. W 1601 zamek na krótko stał się własnością Ernsta von Schweidigera, który odsprzedał go po kilku miesiącach cesarskiemu radcy Carlowi von Boberg und Gittmannsdorf. Ten właściciel był właścicielem zamku do 1618, kiedy to sprzedał go rodzinie von Sauerma. Byli oni jednymi z dłużej gospodarujących tu posiadaczy. Dopiero w 1649 sprzedali majątek w Wojnowicach za niebagatelną kwotę 12 tysięcy talarów Weitowi Rötelowi, który pełnił funkcję komisarza wojennego Wrocławia i tzw. Kamery Wrocławskiej. Trzy lata później komisarz zmarł, a majątek przeszedł na wdowę po nim Ursulę Mariannę von Mudrach. Ona i jej potomkowie zarządzali Wojnowem do 1758. Po nich do 1825 właścicielami był ród von Maltzahn, który sprzedał posiadane majętności za 42 tysiące talarów Friedriechowi Wilhelmowi von Koschembahr. Po sześciu latach odsprzedał on Wojnowice rodzinie von Prießemuth, która w 1870 sprzedała je doktorowi Klemm, który był rządowym radcą do spraw zdrowia i medycyny. Klemm przebudował obiekt i w miejsce drewnianego pobudował most z cegły. Po zakończeniu remontu zamek za 100 tysięcy marek nabył szwagier Klemma, Wiktor Weitz. W 1892 dobra wojnowickie zakupił Schneider, urzędnik państwowy, który wniósł do swojej własności wiele zmian. Wprowadził gospodarkę hodowlaną, a należące do niego Mrozowskie Lasy zamienił w tereny łowieckie. Schneider zmarł w 1906, po nim Wojnowicami zarządzali jego potomkowie, stan taki trwał do 1945 roku.
We wsi znajduje sie zabytkowy zamek rodu Boner z Wrocławia, otoczony fosą wypełnioną wodą, stąd pochodzi powszechnie używana nazwa zamek na wodzie. Do zamku prowadzi wybudowany XIX wieku most z cegły. Przy moście rośnie lipa o obwodzie ponad 5 metrów. Zamek otacza park krajobrazowy z pomnikowym dębem i aleją obsadzoną 30 lipami.
Ponadto we wsi jest zespół dworski wybudowany w XIX wieku, w północnej części wsi znajduje się prywatne obserwatorium astronomiczne. Na zachód miejscowości znajdują się dawne stawy hodowlane, a od południowej i wschodniej strony Wojnowice otaczają Mrozowskie Lasy.
Gotycko-renesansowy nawodny Zamek Wojnowice oddalony ok.25 km od centrum Wrocławia, posadowiony jest w najniższym punkcie okolicy, wśród mokradeł i lasów. Otoczony fosą /pierwotnie podwójną - pełnił kiedyś funkcje obronne, obecnie wraz z otaczającym go parkiem jest atrakcją turystyczną. Założenie architektoniczne budowli to powstały na bazie małego zamku obronnego czworobok z wewnętrznym dziedzińcem. Na jego środku znajduje się renesansowa studnia z czworoboczną monolityczną cembrowiną piaskowcową. Skrzydło północne jest trójkondygnacyjne, pozostałe –dwukondygnacyjne. Pierwotny zamek /XIV- XV w./ był budowlą jednotraktową /obecne skrzydło wschodnie/ - z murem obronnym wyposażonym w ganki strzelnicze i krenelaże, otaczającym większy niż obecnie dziedziniec. Założenie to było typowe dla małych rycerskich zamków obronnych na terenie środkowej i wschodniej Europy. Elementem unikatowym jest posadowienie założenia na wodzie, na konstrukcji z pali dębowych, wypełnionej głazami i gliną. Dojście nad fosą wodną umożliwiał most z częścią zwodzoną. Do dzisiaj z walorów obronnych zamku przetrwała tylko fosa przyzamkowa oraz północny fragment drugiej fosy. Pozostałe elementy warowne rozebrano przy rozbudowie zamku a część murów obronnych wykorzystano w ścianach zewnętrznych obecnej budowli. Najwięcej reliktów z pierwotnego założenia /opis istnieje w zapisie kronikarskim z XIV w./ zachowało się w części mieszkalnej wschodniego skrzydła zamku.
W latach 1513-1570 dawny rycerski zameczek obronny przekształcono w renesansową siedzibę mieszkalną. Jego nowi właściciele – prawdziwi ludzie Odrodzenia, wykształceni, zorientowani w ówczesnych kierunkach sztuki europejskiej – wywodzili się ze znamienitych rodów wrocławskiego patrycjatu. Pierwszego etapu przebudowy dokonał Mikołaj Schebitz /1513-1537/, po nim dzieło kontynuowali Lukrecja Boner /spokrewniona z Bonerami krakowskimi/ i jej mąż Andrzej Hartwig, którzy nadali obiektowi obecny wyraz. W tym czasie dobudowano też wieżę. Proces zmian zakończyli kolejni właściciele – Huberowie. Tablice inskrypcyjne oraz tarcze herbowe znajdujące się w fasadzie nad portalem wejściowym udzielają pełnej informacji o tych, którzy wnieśli największy wkład w dzieło rozbudowy.
Koncepcja architektoniczna, zapożyczona z kręgów architektury zwanej książęcą /wpływ włoskich architektów sprowadzonych na Śląsk/, wzorowana jest m.in. na rozwiązaniach zamku w Brzegu i Chojnowie. Dotyczy np. krużganka otwartego na dziedziniec. Z tego też kręgu pochodzą malowidła ścienne na pierwszym piętrze, z dekoracyjnymi motywami roślinnymi, których fragmenty odsłonięto podczas ostatniego remontu w latach 1964-1986. Piaskowcowe obramienia okienne wyraźnie określają dwie fazy rozbudowy a tablica z datą 1545-46 zawęża chronologię powstania kamieniarki skrzydeł: południowego i zachodniego. Ok.1560 r. powstaje wspomniany krużganek wsparty na dwóch jońskich kolumnach, który zamyka strefę dziedzińca i usuwa pierwotną surowość rozwiązań budowlanych.
Następne stulecia nie zmieniły już architektonicznego charakteru obiektu, a kolejni właściciele akceptowali zastany stan rzeczy. Drobne ingerencje budowlane nie przynosiły zasadniczych zmian. I tak : w 1650 r. powstaje nowe obramienie portalu wejściowego, sto lat później dobudowano na jego osi lukarnę dachową a w l.60-tych XIX w. zmieniono most drewniany na ceglany, wsparty na trzech arkadach, oraz zwieńczono wieżę krenelażem.
W XIX w. powstały też w sąsiedztwie zamku pokaźne zabudowania folwarczne, których pozostałości są widoczne i użytkowane.
W l.40-tych XX wieku wzmocniono konstrukcję fundamentów zamku i dokonano ankrowania niektórych ścian.
Okres powojenny nie był łaskawy dla obiektu, jak i dla większości tego typu budowli na Dolnym Śląsku. Pozbawiony właściciela – skazany został na zagładę; przepadły na zawsze wszystkie elementy wyposażenia wnętrz /poza kamieniarką i jednym stropem drewnianym na parterze/. Dopiero w latach 60-tych Wrocławski Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, przy wsparciu Zarządu Głównego, zaopiekował się zamkiem i podjął dzieło restauracji. Dzięki pomocy Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków /inwestora prac remontowych zamku i rekultywacyjnych parku/ obiekt odzyskał swoje pierwotne piękno. Dzieło wyposażenia wnętrz w l.80-tych realizuje /ze środków Społecznego Funduszu Rozwoju Kultury/ Wojewódzki Wydział Kultury i Sztuki, który w imieniu prawnego użytkownika zamku – Stowarzyszenia Historyków Sztuki – stworzył w obiekcie Dom Pracy Twórczej środowisk twórczych i naukowych Wrocławia i kraju. Stowarzyszenie dopełniło wyposażenia ze swoich zbiorów.
Obecnie administrowany bezpośrednio przez SHS Zespół Zamkowo- Parkowy Zamek Wojnowice kontynuuje funkcję domu pracy twórczej oraz musi sprostać dużemu zainteresowaniu turystów. W zamku działa od lat galeria sztuki „Prezentacje”, dzięki bazie hotelowo-gastronomicznej organizowane są plenery i warsztaty artystyczne, liczne szkolenia i konferencje.
